Τρανόσαυρα
Ολικό μήκος σώματος έως και 16 εκατοστά, με την ουρά να ξεπερνά το διπλάσιο μήκος. Το σώμα της είναι εύρωστο και τα άκρα της μεγάλα. Το κεφάλι μεγάλο με σχετικά οξύληκτο ρύγχος. Τα ανήλικα άτομα εμφανίζονται είτε με ενιαίο καφέ χρώμα ραχιαία με λευκά στίγματα κατά μήκος των πλευρών, είτε με 3-5 λευκές γραμμές κατά μήκος του σώματος σε καφέ φόντο. Τα ενήλικα αρσενικά έχουν ενιαίο έντονο πράσινο χρώμα ραχιαία και συχνά κατά την αναπαραγωγική περίοδο εμφανίζουν γαλάζιο χρώμα στο λαιμό πλευρικά, ενώ σε μερικά άτομα το γαλάζιο χρώμα μπορεί να εκτείνεται σε ολόκληρες τις πλευρές. Τα θηλυκά έχουν ενιαίο πράσινο χρώμα και συνήθως διατηρούν τις λευκές γραμμές και στίγματα της ανήλικης φάσης, ενώ διακρίνονται από τα αρσενικά και από το κατά πολύ μικρότερο αναλογικά κεφάλι τους. Και στα δύο φύλα η κοιλιά είναι έντονου κίτρινου χρώματος στην ενήλικη φάση τους. Κάποιοι νησιωτικοί πληθυσμοί μπορεί ελαφρώς να διαφέρουν.
Πρόκειται για ημερόβια σαύρα, πολύ νευρική και ντροπαλή που θα τρέξει ταχύτατα να κρυφτεί στη βλάστηση με την παραμικρή ενόχληση. Προτιμά ενδιαιτήματα με πυκνή βλάστηση και βράχους και μπορεί να βρεθεί σε ανοιχτά δάση, μεσογειακή μακκία, λιβάδια, αμμοθίνες, κήπους, ελαιώνες, κ.ά. Συχνά σκαρφαλώνει σε πετρότοιχους, κορμούς και θάμνους. Τα αρσενικά κρατούν επικράτειες και τις διεκδικούν σθεναρά. Η αναπαραγωγή ξεκινά νωρίς την άνοιξη και τα θηλυκά γεννούν από έξι έως 20 αυγά (σπάνια περισσότερα) στις αρχές του καλοκαιριού. Τρέφεται με κάθε λογής Ασπόνδυλα, αλλά και με μικρά Ερπετά και Θηλαστικά.
Εξαπλώνεται στις δυτικές και ανατολικές ακτές των Βαλκανίων και στην δυτική Τουρκία. Στην Ελλάδα απαντά σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική χώρα και στα περισσότερα νησιά.
Περιλαμβάνεται στο Παράρτημα IV της Οδηγίας των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, στο ΠΔ 67/81 και στο Παράρτημα II της Σύμβασης της Βέρνης. Χαρακτηρίζεται ως Μειωμένου Ενδιαφέροντος (LC), τόσο από την IUCN (2020), όσο και από το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009). Η κατάσταση διατήρησης του είδους χαρακτηρίζεται ως ικανοποιητική.
